Η Ψυχοθεραπεία για παιδιά και εφήβους αναφέρεται σε μια ποικιλία από τεχνικές και μεθόδους που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν παιδιά και εφήβους που βιώνουν δυσκολίες με τα συναισθήματα ή/και τη συμπεριφορά τους.
Εισαγωγή
Η προσωπικότητα, η διάθεση και τα μοτίβα σχέσεων των παιδιών και των εφήβων επηρεάζονται από το οικογενειακό και το ευρύτερο περιβάλλον τους και παρόλο που οι γονείς βρίσκονται κοντά τους, πολλές φορές επειδή είναι μέρος της σχέσης δεν μπορούν να δουν τη συμπεριφορά του παιδιού τους αντικειμενικά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει στρες στη σχέση γονιού-παιδιού και δυσκολία χειρισμού από μέρους των γονιών.
Επιπλέον, τραυματικές εμπειρίες όπως η συγκρούσεις μεταξύ των γονιών, το διαζύγιο, η απώλεια ενός μέλους της οικογένειας και οι ευρύτερες οικογενειακές κρίσεις μπορεί να προκαλέσουν θυμό ή/και λύπη που με τη σειρά τους δημιουργούν δυσκολίες στα παιδιά. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν επίσης να επηρεαστούν έντονα από γεγονότα που συμβαίνουν στο σχολείο ή την προσωπική τους ζωή.
Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν λιγότερη εμπειρία ζωής, λιγότερες δεξιότητες προσαρμογής και λιγότερο έλεγχο στο περιβάλλον τους αλλά αντιδρούν έντονα στα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω τους. Συχνά δείχνουν τη στεναχώρια τους με έμμεσους τρόπους όπως αψιθυμία, προβλήματα ύπνου, προβλήματα διατροφής, αλλαγές προσωπικότητας, παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και αγνόηση μέτρων ασφάλειας, παράπονα ή εκφάνσεις σωματικών ενοχλήσεων, άγχη, φοβίες και προβλήματα σχέσεων με τους άλλους ή χαμηλή σχολική επίδοση.
Εάν το παιδί σας συμπεριφέρεται κατά τρόπο που σας ανησυχεί είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να συμβουλευτείτε έναν ειδικό για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων για να ξεκαθαρίσετε εάν το πρόβλημα χρήζει περαιτέρω προσοχής.
Η ατομική ψυχοθεραπεία με εφήβους είναι παρόμοια με αυτήν των ενηλίκων. Παρόλο που οι έφηβοι μπορεί να είναι συγκρατημένοι στην αρχή, η εμπειρία δείχνει ότι στο τέλος οι έφηβοι νιώθουν ευχάριστα στη θεραπεία. Τη νιώθουν ως χώρο που μπορούν να επικεντρωθούν με ασφάλεια στους εαυτούς τους, τις εμπειρίες, τις σχέσεις και τα προβλήματα με την οικογένεια και τους φίλους τους και να ξεκαθαρίσουν τις προσδοκίες, τα όνειρα και τους φόβους τους. Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας έχουν την πλήρη και πλήρη σεβασμού προσοχή ενός ενήλικα που τους κατανοεί.
Τι είναι η ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαπροσωπική (μεταξύ προσώπων) θεραπεία για προβλήματα που παρουσιάζονται στην καθημερινή μας ζωή. Διεξάγεται με συζήτηση (συνεδρία) με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία και αφορά την επίλυση καταστάσεων που κυμαίνονται από κατάθλιψη και ανησυχία μέχρι συγκρούσεις μέσα σε μια σχέση και απογοητεύσεις σταδιοδρομίας.
Η ψυχοθεραπεία εισηγείται τρόπους και διευκολύνει την ανακάλυψη και έκφραση των συναισθημάτων, την κατανόηση των ατομικών τρόπων σκέψης, τη θεώρηση προηγούμενων αλλά και τρεχόντων γεγονότων μέσα από διαφορετική προοπτική, το θέσιμο στόχων στη ζωή, και το προσωπικό ξεκαθάρισμα για μελλοντικά σχέδια, επιθυμίες και όνειρα. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο, να βοηθήσει στην άμβλυνση και αντιμετώπιση των δυσκολιών και την ανακάλυψη σημασίας και πραγμάτωσης στη ζωή.
Τι είναι η ψυχοθεραπεία για παιδιά και εφήβους;
Όπως και στην περίπτωση των ενηλίκων, η Ψυχοθεραπεία για παιδιά και εφήβους αναφέρεται σε μια ποικιλία από τεχνικές και μεθόδους που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν παιδιά και εφήβους που βιώνουν δυσκολίες με τα συναισθήματα ή/και τη συμπεριφορά τους. Οι στόχοι μπορεί να είναι συγκεκριμένοι (αλλαγή συμπεριφοράς, βελτίωση σχέσεων με τους φίλους ή την οικογένεια), ή πιο γενικοί (μείωση άγχους, καλύτερη αυτοεκτίμηση).
Οι Ψυχοθεραπευτικές τεχνικές με παιδιά διαφέρουν από αυτές των ενηλίκων καθώς τα παιδιά δεν εκφράζονται εύκολα σε συζήτηση. Έτσι χρησιμοποιούνται ως μέσα το παιχνίδι, οι ζωγραφιές, οι αναπαραστάσεις και η υπόδηση ρόλων κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Μερικές φορές τα προβλήματα ενός παιδιού χρειάζεται να επιλυθούν με την παρουσία όλων των μελών της οικογένειας στις συνεδρίες, ακόμα και των μελών που δεν παρουσιάζουν πρόβλημα.
Η ατομική ψυχοθεραπεία με εφήβους είναι παρόμοια με αυτήν των ενηλίκων. Παρόλο που οι έφηβοι μπορεί να είναι συγκρατημένοι στην αρχή, η εμπειρία δείχνει ότι στο τέλος οι έφηβοι νιώθουν ευχάριστα στη θεραπεία. Τη νιώθουν ως χώρο που μπορούν να επικεντρωθούν με ασφάλεια στους εαυτούς τους, τις εμπειρίες, τις σχέσεις και τα προβλήματα με την οικογένεια και τους φίλους τους και να ξεκαθαρίσουν τις προσδοκίες, τα όνειρα και τους φόβους τους. Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας έχουν την πλήρη και πλήρη σεβασμού προσοχή ενός ενήλικα που τους κατανοεί.
Ο τρόπος που διεξάγεται
Ως μέρος των αρχικών συναντήσεων ο Ψυχοθεραπευτής/Ψυχοθεραπεύτρια αξιολογεί την ανάγκη για Ψυχοθεραπεία και εισηγείται την πιο κατάλληλη πορεία ανάλογα. Η εισήγηση αυτή βασίζεται στα υφιστάμενα προβλήματα, το ιστορικό, το επίπεδο ανάπτυξης και ωριμότητας, την ικανότητα για συνεργασία κατά τη θεραπεία και το δυνατότητα χρήσης των κατάλληλων παρεμβάσεων. Πολλές φορές για την πλήρη αξιολόγηση χρειάζεται η συλλογή πληροφοριών από τους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον των παιδιών όπως οι δάσκαλοι ή οι καθηγητές.
Η Ψυχοθεραπεία πολλές φορές χρησιμοποιείται μαζί με άλλου είδους θεραπείες όπως φαρμακευτική αγωγή, διαχείριση συμπεριφοράς ή εργασία με το σχολείο.
Η Ψυχοθεραπεία παρέχει συναισθηματική υποστήριξη, επιλύει συγκρούσεις, κάνει τα συναισθήματα και τα προβλήματα κατανοητά και οδηγεί στην επιλογή νέων λύσεων σε παλιά προβλήματα.
Η διάρκεια της Ψυχοθεραπείας εξαρτάται από την πολυπλοκότητα και την σοβαρότητα των προβλημάτων.
Σημεία προσοχής
Όπως και στην περίπτωση των ενηλίκων, η σχέση μεταξύ παιδιού/εφήβου και Ψυχοθεραπευτή/ριας είναι πολύ σημαντική. Το παιδί/έφηβος θα πρέπει να νιώσει άνετα, ασφαλές και ότι το κατανοούν. Ένα τέτοιο περιβάλλον διευκολύνει το παιδί/έφηβο να εκφράσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του/της και διευκολύνει τη διαδικασία.Κατά τη ψυχοθεραπεία με το παιδί σας (παιδί/έφηβο) ως γονείς θα πρέπει να αναμένετε ανατροφοδότηση από την/τον ψυχοθεραπευτή/τρια. Η/Ο ειδικός θα πρέπει να μοιράζεται με ειλικρίνεια την άποψη του/της για το παιδί σας και να εισηγείται τρόπους βελτίωσης. Όσον αφορά τους εφήβους, ποιες πληροφορίες θα θεωρηθούν προσωπικές χρήζει ρύθμισης από όλους τους ενδιαφερόμενους.
Εάν το παιδί/έφηβος σας βρίσκεται σε ψυχοθεραπεία θα πρέπει να διατηρήσετε ανοικτό μυαλό. Ο ρόλος της/του θεραπεύτριας/τη δεν είναι να κατανέμει ευθύνες ή φταίξιμο ούτε να επιβραβεύσει ή να κρίνει εσάς ή το παιδί σας.
Ένα από τα δυσάρεστα της ψυχοθεραπείας είναι ότι το παιδί/έφηβος μπορεί βρίσκεται σε θεραπεία λόγω κάποιας κατάστασης μέσα στην οικογένεια. Καθώς αυτό έρχεται στην επιφάνεια κατά τη θεραπεία, το παιδί/έφηβος μπορεί να αρχίσει να συμπεριφέρεται διαφορετικά όπως να είναι θυμωμένο, λυπημένο ή ιδιαίτερα συγκρουσιακό. Εάν πράγματι αυτό οφείλεται σε οικογενειακή κατάσταση που δεν θέλετε να αντικρίσετε, μπορεί να νιώσετε αντιπάθεια απέναντι στο παιδί ή τη θεραπεύτρια. Είναι σημαντικό να διατηρήσετε ανοικτό μυαλό και να είστε ειλικρινείς με το θεραπευτή σας για να μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί σας!
Η οικογένεια είναι σύστημα και η προσδοκόμενη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού/εφήβου δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από τα υπόλοιπα μέλη της.
Σε συντομία:
• Η ψυχοθεραπεία για παιδιά και εφήβους είναι μια διαδικασία που βοηθά τα παιδιά και τους εφήβους που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με τα συναισθήματα ή τη συμπεριφορά τους
• Η ψυχοθεραπεία με παιδιά χρησιμοποιεί παιχνίδι, ζωγραφιές και υπόδηση ρόλων
• Η ανάγκη για ψυχοθεραπεία αξιολογείται από τον/την ειδικό
• Η ψυχοθεραπεία για παιδιά και εφήβους μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα με φαρμακευτική αγωγή
• Η ειδικός μπορεί να χρειαστεί να συλλέξει πληροφορίες από το ευρύτερο περιβάλλον όπως το σχολείο
• Η ψυχοθεραπεία βοηθά τα παιδιά και τους εφήβους με διάφορους τρόπους όπως συναισθηματική υποστήριξη, επίλυση συγκρούσεων, κατανόηση συναισθημάτων και προβλημάτων και εύρεση νέων λύσεων σε παλιά προβλήματα
• Οι έφηβοι μπορεί αρχικά να αντιστέκονται στην ψυχοθεραπεία αλλά τελικά αντιλαμβάνονται ότι είναι βοηθητική
• Μερικές φορές τα προβλήματα χρειάζεται να επιλυθούν με τη συμμετοχή όλης της οικογένειας
• Ο ρόλος της θεραπεύτριας δεν είναι να κρίνει ή να επιβραβεύσει τη συμπεριφορά εσάς ή του παιδιού σας
• Μερικές φορές κατά τη διάρκεια της θεραπείας έρχονται στην επιφάνεια καταστάσεις στο σπίτι που δεν θέλετε να αντικρίσετε ή να συζητήσετε, είναι σημαντικό να είσαστε ειλικρινείς και να έχετε ανοικτό μυαλό.
@Μαρία Θεοφιλίδου, Εγγεγραμμένη Κλινική Ψυχολόγος (ΑΜ:014)
