Απογοήτευση και φθορά στην σχέση-Μαρία Θεοφιλίδου

Μοιραία, κάποιες σχέσεις παρουσιάζουν προβλήματα σε τέτοιο βαθμό που η συνέχιση τους προκαλεί στα άτομα συνεχή συναισθηματικά τραύματα. Αρκετοί άνθρωποι αρνούνται ακόμα και να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα της προβληματικότητας της σχέσης λόγω του φόβου ή/και της οδύνης που μπορεί να προκαλέσει ένας πιθανός χωρισμός.  Η παράταση μιας συνεχούς προβληματικής σχέσης, χωρίς αντιμετώπιση των προβλημάτων,  δεν είναι ποτέ θετικός παράγοντας για την ψυχοσυναισθηματική υγεία και συνεπώς και για την σωματική υγεία οποιουδήποτε ατόμου.

Πολλές σχέσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα, κάποια επιφανειακά και κάποια βαθύτερα. Η αναγνώριση της πραγματικότητας είναι ένα θετικό πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων. Υπάρχουν σημάδια σε μια σχέση τα οποία θα πρέπει να ανησυχήσουν τα μέρη μιας σχέσης, μαζί ή χωριστά η/ο καθεμιά/καθένας, ώστε να αρχίσουν να εργάζονται μαζί για την επίλυσή τους.

Στα σημάδια αυτά περιλαμβάνονται και τα εξής:

• Σημαντική αλλαγή στις προτεραιότητες και τις αξίες της ζωής. Σε κάποιες σχέσεις το ένα μέρος επαναξιολογεί τις προτεραιότητες της ζωής του και θέτει καινούριες και διαφορετικές αξίες ζωής. Αυτό γίνεται συνήθως ως απάντηση σε γεγονότα της ζωής που μπορεί να αλλάξουν τους ανθρώπους. Τα γεγονότα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν σοβαρά ατυχήματα, ασθένειες, απώλεια εργασίας, απώλεια ενός μέλους της οικογένειας κ.λ.π. Ένα γεγονός από τα πιο πάνω πιθανόν να προκαλέσει την αλλαγή προοπτικής της ζωής και κάποια πράγματα στη ζωή αποκτούν νέο νόημα ενώ κάποια άλλα χάνουν το νόημά τους. Μια τέτοια αλλαγή στις προτεραιότητες μετά από ένα σοβαρό γεγονός είναι απίθανο να είναι παροδική και να εξαφανιστεί με τον χρόνο. Κατά συνέπεια οι αλλαγές θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και από τα δύο μέρη μέσα στην σχέση, αλλιώς δημιουργούνται προβλήματα καθώς τα μέρη στην σχέση χάνουν την αίσθηση του κοινού σκοπού στην ζωή.
• Οι διευθετήσεις στην σχέση λειτουργούν αλλά απουσιάζει το πάθος. Αρκετές προβληματικές σχέσεις επιβιώνουν για αρκετό χρόνο γιατί τα οικονομικά και οικογενειακά συστατικά φαίνεται να λειτουργούν. Όμως τα μέρη μέσα στην σχέση φαίνεται απλά να λειτουργούν μηχανικά και να λείπει ο ενθουσιασμός. Η απουσία πάθους και ενθουσιασμού είναι σημάδι προβλήματος που θα πρέπει να ανησυχήσει.
• Απώλεια εμπιστοσύνης. Η απώλεια εμπιστοσύνης μεταξύ δύο ανθρώπων σε μια σχέση είναι πολύ δύσκολο να οικοδομηθεί ξανά. Όταν η απώλεια εμπιστοσύνης συμβαίνει λόγω του ότι το ένα μέρος έχει απατήσει το άλλο ή το ένα μέρος είναι υπεύθυνο για την απώλεια σημαντικού χρηματικού ποσού εν αγνοία του άλλου, είναι φυσιολογικό το άλλο μέρος να νιώθει πληγωμένο και συναισθηματικά τραυματισμένο. Τέτοιες πληγές είναι δύσκολο να επουλωθούν ακόμα και με το πέρασμα του χρόνου. Η θρυμματισμένη εμπιστοσύνη προκαλεί σοβαρή ζημιά σε μια σχέση και εάν δεν γίνει μια προσπάθεια και να επουλωθεί, η σχέση ίσως να μην ανακάμψει ποτέ.
• Σύγκρουση αξιών και τρόπου ζωής. Μια σχέση στην οποία τα μέρη δεν συμφωνούν ακόμα στα βασικά πράγματα στη ζωή, είναι δύσκολο να αντέξει στον χρόνο. Για παράδειγμα: το ένα μέρος ίσως να είναι ικανοποιημένο με ένα μικρό σπίτι με λίγες πολυτέλειες σε αντάλλαγμα μιας λιγότερο πληρωμένης αλλά πιο ικανοποιητικής εργασίας, το άλλο θέλει περισσότερα χρήματα και περισσότερες πολυτέλειες στη ζωή ανεξάρτητα από τις απαιτήσεις της εργασίας που θα του τα προσφέρει, το ένα μέρος προτιμά να βρίσκεται συχνά στην παρέα με φίλους και θέλει να οργανώνει πάρτι και εξόδους και  ενώ το άλλο προτιμά την ηρεμία και την μοναξιά. Ενώ οι αντιθέσεις αυτές στην αρχή της σχέσης μπορεί να έφεραν τα δύο μέρη κοντά, στην πορεία του χρόνου καθώς το κάθε μέρος βλέπει τις προσδοκίες του να μην πραγματώνονται μέσα από την σχέση οδηγείται σε απομάκρυνση από το άλλο.

Συχνά μια από τις σκέψεις είναι και η απόφαση για τερματισμό της σχέσης. Αυτή η απόφαση μπορεί να έχει μεγάλες επιπτώσεις αναλόγως της κατάστασης. Οι σχέσεις στις οποίες δεν υπάρχουν παιδιά, κοινό ταμείο, κοινή κατοικία μπορούν να τερματιστούν σχετικά εύκολα. Όπου υπάρχουν όμως πολυπλοκότητες είναι σημαντικό να εξετάζονται όλες οι επιπτώσεις και οι αποφάσεις να λαμβάνονται προσεκτικά, μετά από πολλή σκέψη και για τους κατάλληλους λόγους.

Ανησυχητικές συμπεριφορές

Εάν ο/η ένας/μια σύντροφος κάνει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα τότε υπάρχει σημαντικός και βάσιμος λόγος ανησυχίας και προβληματισμού για την πορεία της σχέσης:

• Κακοποιητική-υβριστική συμπεριφορά απέναντι στους φίλους και την οικογένεια του άλλου μέρους
• Παραβίαση της καλόπιστης εμπιστοσύνης που επιδεικνύει το άλλο μέρος
• Επανελειμμένη παραβίαση υποσχέσεων
• Απιστία
• Αδιαφορία-απουσία πνευματικής επαφής με το άλλο μέρος
• Καμία στήριξη στην επιδίωξη των στόχων που θέτει το ένα μέρος
• Υπερβολική ζήλια χωρίς λόγο
• Οικονομική κατάχρηση των οικονομικών πόρων του άλλου μέρους-συνεχής απουσία οικονομικής ανεξαρτησίας
• Συνεχής εναντίωση ή αδιαφορία για τις σκέψεις τα συναισθήματα ή τις ανησυχίες του άλλου μέρους
• Απειλή βίας ή σωματική κακοποίηση
• Συναισθηματική κακοποίηση
• Λεκτική κακοποίηση (βρίσιμο ή προσπάθεια υποβιβασμού)
• Αδιαφορία για την ανάγκη για εργασία για βελτίωση της σχέσης
• Επανειλημμένα ψέματα
• Προσπάθεια για απομόνωση του άλλου μέρους από φίλους και οικογένεια

Οι πιο πάνω συμπεριφορές είναι ιδιαίτερα σοβαρές και ενδεχομένως και επικίνδυνες. Εάν είστε σε μια σχέση που η/ο σύντροφός σας επιδεικνύει μια από τις πιο πάνω συμπεριφορές απέναντί σας τότε θα  πρέπει αναζητείστε βοήθεια από έναν επαγγελματία Ψυχολόγο.

Επιπλέον, το στρες που δημιουργείται λόγω των πιθανών προβληματικών καταστάσεων δυσκολεύει την λήψη σωστών αποφάσεων. Πρόσθετα προβλήματα όπως οικονομικά προβλήματα, προβλήματα στη δουλειά, προβλήματα με αντιδραστικές συμπεριφορές των παιδιών τα οποία μπορεί να πηγάζουν ή όχι, από την προβληματική σχέση καθιστούν ακόμα πιο δύσκολο το ξεκαθάρισμα των σκέψεων. Η σύγχυση, η παλινδρόμηση και η αναποφασιστικότητα είναι συνήθως κανόνας σε τέτοιες καταστάσεις.

Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό να αποφεύγονται οι βεβιασμένες αποφάσεις οι οποίες στο τέλος είναι δυνατόν να αποβούν λανθασμένες.

Προβληματισμοί

Θα πρέπει να διατεθεί ο κατάλληλος χρόνος ώστε η λήψη οποιασδήποτε απόφασης να είναι σκόπιμη, προσεκτικά μελετημένη και το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ήρεμης σκέψης. Σε τέτοιες περιπτώσεις αξίζει να ληφθούν υπόψη και τα ακόλουθα:

• Οι αποφάσεις για τη διαχείριση του μέλλοντος μιας σχέσης χρειάζονται έναν συνδυασμό από υπολογισμούς ενστίκτου και λογικής. Είναι σημαντικό να υπάρχει εμπιστοσύνη στο ένστικτο ώστε να το άτομο που αποφασίζει να νιώθει ότι παίρνει την σωστή απόφαση αλλά ταυτόχρονα να μην χάνεται η λογική στις αποφάσεις.
• Τα προβληματικά ζητήματα θα πρέπει να τύχουν αξιολόγησης από όλες τις προοπτικές, τόσο του ενός όσο και του άλλου μέρους. Η αξιολόγηση των ζητημάτων από όλες τις προοπτικές ενισχύει την αυτοπεποίθηση στην οποιανδήποτε απόφαση αφού φέρνει την αίσθηση της κατανόησης και του ελέγχου τόσο των αιτιών όσο και των επιπτώσεων.
• Απαιτείται η αξιολόγηση τόσο των βραχυπρόθεσμων όσο και των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της κάθε πιθανής επιλογής, τόσο στο ένα μέρος της σχέσης όσο και σε κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά.
• Είναι καλό να γίνει πρόβλεψη του καλύτερου  πιθανού αποτελέσματος, των ενδιάμεσων και του χειρότερου δυνατού αποτελέσματος για την κάθε απόφαση.
• Θα πρέπει να δοθεί πραγματική ευκαιρία με ενεργή προσπάθεια από την πλευρά του ατομού που εντοπίζει το πρόβλημα στην σχέση προτού αποφασιστεί ο τερματισμός της. Θα πρέπει να γίνει ειλικρινής αυτοαξιολόγηση του κατά πόσον το μέρος έχει καταβάλει σημαντική ενεργή προσπάθεια για να δουλέψει η σχέση. Εάν αυτό έχει γίνει αλλά η σχέση εξακολουθεί να είναι προβληματική τότε θα πρέπει να γίνουν σκέψεις για τερματισμό της.

Αναζήτηση στήριξης

Η αναζήτηση στήριξης από πολύ έμπιστα άτομα ίσως να βοηθήσει στο να μην παρθούν βεβιασμένες αποφάσεις. Η συζήτηση με έμπιστα άτομα μπορεί να βοηθήσει στο να δει το άτομο την σχέση μέσα από έναν διαφορετικό φακό και πλαίσιο. Παρόλο που αυτό μπορεί να καθυστερήσει την λήψη αποφάσεων, η ύπαρξη ενός ακροατή και η στήριξη μπορούν συνήθως να οδηγήσουν στην λήψη καλύτερων αποφάσεων γενικότερα. Προσπαθήστε το άτομο αυτό να μπορεί να είναι αμερόληπτο τόσο προς το ένα όσο και προς το άλλο μέρος της σχέσης, αν είναι οικονομικά δυνατόν, ένας Ψυχολόγος.

Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν κρίνεται ότι η σχέση είναι κακοποιητική. Ένας αδειούχος ειδικός Ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει στο ξεκαθάρισμα των ζητημάτων, στην βοήθεια για να φανερωθούν ζητήματα τα οποία το άτομο μπορεί να μην έχει δει καθόλου μέσα στην σχέση και στην παροχή αμερόληπτης ανατροφοδότησης για την δική σας προοπτική.

Με μια/έναν αμερόληπτο επαγγελματία είναι δυνατόν το άτομο να μιλήσει με μεγαλύτερη ελευθερία καθώς δεν υπάρχει η ανησυχία ότι θα υπάρξει η προσβολή οποιουδήποτε με αυτά που θα λεχθούν ή ότι το άτομο θα τύχει οποιασδήποτε κριτικής για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.

Τέλος, εάν το ένα μέρος έχει αποφασίσει ότι η σχέση θα πρέπει να τελειώσει είναι καλό η διαδικασία να γίνει με σχεδιασμό ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συναισθηματικές εντάσεις. Μια τέτοια σοβαρή απόφαση θα πρέπει να ανακοινώνεται με κατάλληλο τρόπο. Τα αργά, σκόπιμα και βέβαια βήματα είναι προτιμητέα από μια παρορμητική συναισθηματικά φορτισμένη ανακοίνωση την στιγμή κάποιας σύγκρουσης.