Γονεϊκό στρες και εξουθένωση

Εισαγωγή

Όσοι είναι γονείς γνωρίζουν, εκ πείρας, ότι οι ευθύνες, οι έγνοιες και οι ανησυχίες τους είναι πέρα από ότι είχαν ποτέ φανταστεί ότι θα ήταν. Σε αυτές τελευταία προστίθενται και νεοεμφανιζόμενες κοινωνικές πιέσεις. Αυτές, ως το άλλο άκρο της γονεϊκής αδιαφορίας, καταλογίζουν στους γονείς την κάθε λανθασμένη συμπεριφορά των παιδιών τους, τους φορτώνουν με ενοχές και ενισχύουν το γονεϊκό στρες.

Έτσι, παρόλο που ο κάθε γονιός αγαπά τα παιδιά του και δεν θα τα άλλαζε με τίποτα στον κόσμο, υπάρχουν στιγμές που νιώθει καταπλακωμένος/η από τις ευθύνες και τις έγνοιες, και αδύναμη/ος. Χάνει την αίσθηση του ελέγχου των παιδιών και της ισορροπίας στην ζωή του/της. Η γονεϊκότητα είναι η δυσκολότερη δουλειά στον κόσμο και αξίζει της καλύτερης δυνατής στήριξης. Ένας/μια ψυχολογικά και σωματικά εξουθενωμένος/η γονιός δεν μπορεί να είναι και η/ο καλύτερη/ος γονιός για τα παιδιά του.

Συνεπώς είναι ιδιαίτερα σημαντικό για κάθε γονιό να αναπτύσσεται ως άτομο ώστε να μπορεί αντιμετωπίζει το γονεϊκό στρες. Με τον τρόπο αυτό ανακτά τον έλεγχο και την ισορροπία στην ζωή του. Έτσι γίνεται καλύτερη/καλύτερη γονιός.

Ιδέες για αντιμετώπιση του γονεϊκού στρες και της εξουθένωσης

Οι ακόλουθες ιδέες ίσως να είναι χρήσιμες στην αντιμετώπιση του γονεϊκού στρες και της γονεϊκής εξουθένωσης:

• Αναγνώριση συναισθημάτων:

  Η αναγνώριση του τι πραγματικά νιώθει κάποια/κάποιος η/ο οποία/ος νιώθει έντονα γονεϊκό στρες είναι το πιο σημαντικό πρώτο βήμα για την αντιμετώπισή του. Για παράδειγμα: ποιο είναι το πραγματικό συναίσθημα: Θυμός; Άγχος; Φόβος; Λύπη; Θλίψη; Απώλεια ηθικού; Απογοήτευση; Απελπισία; Απόγνωση; Πένθος; Ντροπή; Ενοχή;

• Αναγνώριση, παρακολούθηση και έλεγχος σωματικών συμπτωμάτων:

  Η βίωση ενός συναισθήματος είναι μια ψυχοσωματική εμπειρία η οποία περιλαμβάνει το συναίσθημα και τα σωματικά συμπτώματα. Τα σωματικά συμπτώματα συνήθως συνοδεύουν τις συναισθηματικές καταστάσεις. Η έγκαιρη αναγνώριση, παρακολούθηση και έλεγχος των σωματικών συμπτωμάτων βοηθά στο να μην γίνει η βίωση του συναισθήματος καταπιεστική εμπειρία. Κάποια σωματικά συμπτώματα μπορεί να εντοπιστούν και να ελεγχθούν με τις κατάλληλες τεχνικές: π.χ.  συμπτωμάτα όπως: ταχυπαλμία, γρήγορες επιφανειακές αναπνοές, νευρικότητα κ.λ.π.

• Χρήση τεχνικών ηρεμίας-χαλάρωσης:

Μια/ένας αναστατωμένος γονιός είναι πιθανό να ενεργήσει καταστροφικά στην σχέση του με τα παιδιά του ή/και τον σύντροφό του. Η πιθανότητα ένα άτομο να πει και να κάνει πράγματα για τα οποία μετέπειτα θα μετανιώσει, μειώνεται όταν το άτομο είναι ήρεμο. Ένα ήρεμο άτομο είναι επίσης λιγότερο πιθανό να λειτουργήσει αμυντικά και απορριπτικά απέναντι στους άλλους. Είναι επίσης περισσότερο πιθανό να αντιμετωπίσει μια σύγκρουση με θετικό τρόπο. Κάποιες χρήσιμες τεχνικές για χαλάρωση/ηρεμία μπορούν να είναι και οι ακόλουθες:

• Εντοπισμός σωματικών συμπτωμάτων: Εάν εντοπίσετε σωματικά συμπτώματα όπως περιεγράφηκαν στο προηγούμενο σημείο σταματήστε, απομακρυνθείτε από την κατάσταση και πάρτε χρόνο να ηρεμήσετε.
• Προσωρινή απόσταση: Βάλτε μια προσωρινή απόσταση μεταξύ σας και της κατάστασης ώστε να μπορέσετε να έχετε μια άλλη προοπτική στο πρόβλημα. Πηγαίνετε μια βόλτα, ακούστε μουσική ή δοκιμάστε κάποιες ασκήσεις χαλάρωσης. Δοκιμάστε ασκήσεις αναπνοής για χαλάρωση.

• Συνειδητές προσπάθειες για ηρεμία:

  Αρκετές φορές το γονεϊκό στρες προέρχεται από τον φόβο ή την ανησυχία ότι «χάνουμε» το παιδί μας λόγω μιας λανθασμένης επιλογής ή συμπεριφοράς του. Στις περιπτώσεις αυτές είναι σημαντικό να επέλθει, ηρεμία, ψυχραιμία και χαλάρωση. Αυτό απαιτεί συνειδητές προσπάθειες. Οι συνειδητές προσπάθειες περιλαμβάνουν σκέψεις και υποβολές στον εαυτό μας οι οποίες θα βοηθήσουν ώστε να ξαναδούμε την ανησυχία μας στις πραγματικές της διαστάσεις. Το στρες μας υποβάλλει σε υπερβολές. Σημαντικό στοιχείο στις συνειδητές μας προσπάθειες θα πρέπει να είναι η προσπάθεια για αναγνώριση των πραγματικών συναισθημάτων που υποβόσκουν του στρες. Ανησυχούμε για το παιδί μας ή για την σχέση μας; Φοβόμαστε για την έκβαση μιας σύγκρουσης;

  • Οι ακόλουθες σκέψεις μπορούν να βοηθήσουν ώστε να επανέλθει το αίσθημα ηρεμίας και ελέγχου του εαυτού μας και της σχέσης μας με το παιδί μας:

  • -«Αυτή την στιγμή είμαι πολύ αναστατωμένη/ος αλλά τα πράγματα θα πάνε καλά. Η αγάπη για το παιδί μου δεν χάνεται λόγω του θυμού μου»
  • – «Παρόλο που έχουμε τη διαφωνία μας στο ζήτημα αυτό, η σχέση μας θα εξακολουθήσει να είναι καλή»
  • -«Θα τα καταφέρουμε να τα ξαναβρούμε, είμαστε οικογένεια».

• Επικέντρωση μόνο στα ζητήματα τα οποία μπορούν να επιλυθούν:

  Είναι χρήσιμο να καταρτιστεί μια λίστα με ζητήματα που απασχολούν τον γονέα. Η μετέπειτα μελέτη της λίστας αυτής ίσως να αποκαλύψει ζητήματα τα οποία είναι ασήμαντα ή δεν μπορούν να επιλυθούν. Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να διαγραφούν και να γίνει επικέντρωση στα ζητήματα τα οποία μπορούν να δουλευτούν. Η αρχή μπορεί να γίνει από τα μικρότερα και ευκολότερα.

• Προσωρινές «διακοπές»:

  Σκεφτείτε τρόπους με τους οποίους μπορείτε να πάρετε προσωρινές «διακοπές», ώρες ή/και μέρες από τα παιδιά σας. Εάν μπορείτε, βρείτε κάποιαν/κάποιον την/τον οποίο/α εμπιστεύεστε να τα προσέχει. Ίσως να είναι ο παππούς/γιαγιά ή μια συγγενική ή φιλική οικογένεια με την οποία μπορείτε να ανταλλάξετε αυτού του είδους τη βοήθεια. Η προσωρινή αυτή άδεια θα σας δώσει χώρο να αναπνεύσετε και να δείτε τα πράγματα κάτω από άλλη προοπτική.

• Ξεκούραση:

  Η άσκηση γονεϊκών υπευθυνοτήτων απορροφά μεγάλος μέρος της ενέργειας ενός ατόμου.

Αφιερώστε στον εαυτό σας χρόνο για χαλάρωση και ξεκούραση χωρίς να νιώσετε ενοχές. Σκεφτείτε ότι εάν δεν είστε σε καλή ψυχοσωματική κατάσταση, δεν μπορείτε να είστε καλοί γονείς.

• Εκφραστείτε:

  Βρείτε κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης σας και εκφράστε τα συναισθήματα και τις απογοητεύσεις σας. Εάν τα κρατήσετε μέσα σας υπάρχει περίπτωση να σας καταβάλουν και να δημιουργήσετε έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο αρνητικών προσδοκιών. Βρείτε ένα άτομο το οποίο θα σας ακούσει αλλά δεν θα σας κρίνει. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Δεν θέλετε κάποιον/α η οποία ο/η οποίος/α θα σας υπενθυμίζει τα λάθη σας. Ρωτήστε πρώτα εάν το άτομο αυτό θα είναι διαθέσιμο να σας ακούσει για λίγο χωρίς να προσπαθεί να σας συμβουλέψει.

• Προβλέψετε και προλάβετε προβλήματα:

  Ορισμένα προβλήματα μπορούν να προβλεφθούνε πριν να εκδηλωθούν. Στις περιπτώσεις αυτές με σωστό προγραμματισμό, η εκδήλωσή τους μπορεί να αποφευχθεί. Για παράδειγμα, εάν το πρωινό ντύσιμο των παιδιών είναι αιτία για καυγά, ζητήστε από τα παιδιά να βρουν και να ετοιμάσουν τα ρούχα τους από το βράδυ.

• Απομακρυνθείτε από τοξικά άτομα και καταστάσεις:

  Δυστυχώς, μέσα στο περιβάλλον του κάθε ανθρώπου υπάρχουν «τοξικοί» άνθρωποι, οι οποίοι προκαλούν αύξηση του στρες κατά την αλληλεπίδραση μαζί τους. Εάν νιώθετε ότι έχετε φτάσει σε οριακές καταστάσεις με την γονεϊκή σας ιδιότητα, καλό είναι να αποφύγετε την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους αυτούς για λίγο καιρό.

• Αξιολογείστε και αναθεωρείστε τις προσδοκίες σας:

  Το άγχος αρκετών γονιών δημιουργείται γιατί έχουν υπερβολικές προσδοκίες από τον εαυτό τους ή τα παιδιά τους. Αυτό έχει σαν συνέπεια να αισθάνονται ότι είναι κακοί γονείς ή ότι οι γείτονες ή οι συγγενείς είναι καλύτεροι σαν γονείς με τα παιδιά τους.

Η σύγκριση με άλλους γονείς είναι πάντοτε κακή ιδέα καθώς γίνεται με μια ελλιπή εικόνα του άλλου και αυξάνει το στρες. Η επιδίωξη της τελειότητας θέτει με βεβαιότητα την βάση για απογοήτευση. Αντί γι’αυτό βρείτε και αναδείξετε τα όσα σωστά κάνετε ως γονιός, συγχωρέστε στον εαυτό σας τα όποια λάθη σας και μάθετε από αυτά ώστε να πειστείτε ότι γίνεστε καλύτερος γονιός. Η δουλειά του γονιού είναι η δυσκολότερη στον κόσμο, γίνονται και λάθη.

• Αναζητήστε βοήθεια εάν έχετε καταβληθεί:

  Αξιολογείστε σωστά την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε. Εάν αισθάνεστε ότι το γονεϊκό στρες και η εξουθένωση σας οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής σας με την παρέμβαση στην φυσιολογική καθημερινότητα της ζωής, αναζητήστε την βοήθεια από μιαν/έναν ειδικό Ψυχολόγο η/ο οποίος να ειδικεύεται στην κατάσταση που αντιμετωπίζετε. Στην περίπτωση που αισθάνεστε ότι έχετε φτάσει στα όριά σας, όσον αφορά το γονεϊκό στρες, δεν είναι καλή ιδέα να συνεχίζετε μόνη/ος σας.

• Αξιολογείστε την προσωρινότητα της κατάστασης:

  Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι μια κατάσταση που οδηγεί σε γονεϊκό στρες δεν είναι ποτέ μόνιμη εάν δεν την αφήσετε να γίνει. Οι τυχών εξετάσεις των παιδιών θα περάσουν, οι τυχών πληγές θα επουλωθούν, τα παιδιά θα μεγαλώσουν, θα ωριμάσουν και θα αναπτυχθούν, η συμπεριφορά τους θα αλλάξει, εσείς θα αποκτήσετε καινούριες γονεϊκές δεξιότητες και εμπειρία.

Η ζωή θα συνεχιστεί, και με τις κατάλληλες προσαρμογές θα γίνει καλύτερη και για εσάς και για τα παιδιά σας!