Διαπροσωπικές Σχέσεις

Η ύπαρξη επαρκών ικανοτήτων για κοινωνικές, οικογενειακές ή άλλου είδους διαπροσωπικές σχέσεις είναι κομβική για την ομαλή λειτουργία ενός ατόμου στο περιβάλλον του. Υπάρχουν άτομα τα οποία λόγω χαρακτήρα και προσωπικότητας είναι ευκολοσχέτιστα, άτομα που είναι ντροπαλά και συγκρατημένα στις επαφές τους και άτομα που δυσκολεύονται να συνδεθούν με άλλους ανθρώπους σε κοινωνικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, οι δεξιότητες που απαιτούνται για την ανάπτυξη δυνατών διαπροσωπικών σχέσεων μπορούν, με κατάλληλη εκπαίδευση και προσπάθεια να αναπτυχθούν και να ενδυναμωθούν σε κάθε άτομο.

Κάποιοι άνθρωποι παρουσιάζουν δυσκολία  στο να συνδεθούν και να συναναστραφούν με άλλους ανθρώπους. Τέτοιες δυσκολίες μπορεί να παρουσιάζονται ακόμα και με άτομα μέσα στην ίδια την οικογένεια. Οι δεξιότητες για εύκολες διαπροσωπικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους είναι όρος ομπρέλα, δηλαδή καλύπτει μια σειρά από προσωπικές και κοινωνικές στάσεις και δεξιότητες, οι οποίες διευκολύνουν τη δημιουργία και τη διατήρηση σχέσεων.

Οι διαπροσωπικές σχέσεις απαιτούν την ανάπτυξη και κατοχή κάποιων προσωπικών δεξιοτήτων που έχουν άμεση σχέση με τη συναισθηματική νοημοσύνη. Οι δεξιότητες αυτές περιλαμβάνουν:

την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης των άλλων ανθρώπων κατά την επαφή μας μαζί τους

την ανάπτυξη της επίδειξης της ενσυναίσθησης για τους άλλους ανθρώπους

 την ενθάρρυνση για συνεργασία

τη διεκδικητική επικοινωνία

την επίδειξη δεξιοτήτων καλής ακρόασης  και παραγωγικών ερωτήσεων  και

την παραγωγική ανταπόκριση σε συναισθηματικές καταστάσεις

Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να εκπαιδευτούν και να ασκηθούν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτών.

Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης των άλλων κατά την επαφή μας μαζί τους. Όλοι οι άνθρωποι νιώθουμε ευχάριστα όταν αισθανόμαστε αυξημένα τα επίπεδα του αυτοσεβασμού και της αυτοεκτίμησής μας. Η στάση και οι πράξεις των άλλων ανθρώπων απέναντί μας μπορεί να μας κάνουμε να νιώσουμε αυξημένα ή μειωμένα επίπεδα αυτοσεβασμού. Συνεπώς όλοι αισθανόμαστε ευχάριστα στην παρουσία ατόμων που δημιουργούν προϋποθέσεις αύξησης της αυτοεκτίμησής μας.

Κατά ανάλογο τρόπο μπορούμε να κάνουμε τους άλλους να νιώθουν ευχάριστα στην παρουσία μας ενεργώντας με τρόπο που τους κάνει να νιώθουν αυξημένη αυτοεκτίμηση. Οι τρόποι αυτοί απέχουν κατά πολύ από την κολακεία, η οποία είναι συνήθως υποκριτική, αλλά περιλαμβάνουν:

• Την διατήρηση της επαφή με το βλέμμα όταν συνομιλούμε μαζί τους. Στέλνει το μήνυμα ότι ενδιαφερόμαστε να ακούσουμε αυτά που λέγονται.
• Την γνώση και κλήση του ονόματός τους. Κανένας δεν νιώθει ευχάριστα όταν συνομιλεί με κάποιον ο οποίος δεν θεωρεί σημαντικό να γνωρίζει το όνομά του.
• Την αναζήτηση της γνώμη τους  και τον έπαινο για τη δουλειά τους. Δείχνει ότι η γνώμη και η προσπάθειά τους είναι σεβαστή.
• Την λεκτική και μη-λεκτική έκφραση της εκτίμησής μας για κάτι που έκαναν για μας. Για παράδειγμα «…εκτιμώ πολύ αυτό που έκανες για μένα» ή την αποστολή μιας ευχαριστήριας κάρτας.
• Το να τους κάνουμε να νιώθουν ευπρόσδεκτοι  στο σπίτι ή το γραφείο μας.
• Την προσοχή των σημαντικών γεγονότων που συμβαίνουν στη ζωή τους. Έτσι για παράδειγμα δείχνουμε ότι αναγνωρίζουμε τις επιτυχίες εκφράζουμε την ανησυχία μας για δύσκολες καταστάσεις της ζωής όπως ασθένεια θάνατος, για ατυχήματα κ.λ.π.
• Το να συστήνουμε τα μέλη της οικογένειάς μας  όταν τύχει να συναντηθούμε με άλλα άτομα δημόσια.
• Την ενθάρρυνση της ανάπτυξης των ταλέντων και των ενδιαφερόντων τους.
• Την εκτίμηση των αναγκών και των επιθυμιών τους.
• Την ανάληψη ευθύνης για τις επιλογές και τις πράξεις μας και την προσμονή από τους άλλους να πράξουν το ίδιο.
• Την  ανάληψη της ευθύνης για την ποιότητα της δικής μας επικοινωνίας.

Ανάπτυξη και επίδειξη ενσυναίσθησης.

Η ενσυναίσθηση αναφέρεται στην ικανότητα για την αναγνώριση και κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας κατά την οποία βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση της/του άλλης/άλλου, κατανοούμε τη δική της/του εκδοχή της πραγματικότητας και αναγνωρίζουμε το πώς νιώθει για κάποια κατάσταση.

Η ικανότητα για ενσυναίσθηση είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ανάπτυξη σχέσεων με άλλους ανθρώπους καθώς η ζωή μας, από τον εργασιακό μας χώρο μέχρι τον οικογενειακό μας χώρο, είναι γεμάτη από ανθρώπους οι οποίοι αντιμετωπίζουν διαφορετικά καθημερινά ζητήματα και κατά συνέπεια, συναισθήματα.

Οι άνθρωποι τείνουν να επιθυμούν να σχετίζονται με άτομα τα οποία δείχνουν τα συναισθήματά τους και επιδεικνύουν κατανόηση στα συναισθήματα των άλλων. Τείνουν επίσης να αποφεύγουν τα άτομα τα οποία επιδεικνύουν συναισθηματική αδιαφορία καθώς η συναισθηματική αδιαφορία προκαλεί συναισθήματα αβεβαιότητας. Για παράδειγμα, ποιος θα ήθελε να σχετιστεί με ένα άτομο το οποίο φαντάζει αδιάφορο για το γεγονός ότι μπορεί να περνούμε μια κακή μέρα στο σπίτι ή στη δουλειά;

Ενθάρρυνση για συνεργασία.

Μέσα στον χώρο εργασίας ή μέσα στην ίδια μας την οικογένεια, υπάρχουν συγκεκριμένες ενέργειες τις οποίες μπορούμε να κάνουμε για να προωθήσουμε την δημιουργία ενός περιβάλλοντος συνεργασίας. Τα άτομα που προωθούν και διευκολύνουν την συνεργασία είναι γενικά πιο αποδεκτά από τα άτομα που λειτουργούν με αποκλεισμούς. Για να το πετύχουμε μπορούμε να κάνουμε και τα εξής:

• Προώθηση της ίσης και δίκαιης μεταχείριση. Η ευνοικοκρατία δημιουργεί προβλήματα εμπιστοσύνης. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να σχετιστούν με άτομα που δεν εμπιστεύονται.
• Αποφυγή του κουτσομπολιού. Αργά ή γρήγορα, μαθαίνεται όταν κάποιος κουτσομπολεύει πίσω από την πλάτη των άλλων. Γενικά ένα τέτοιο άτομο δεν είναι αρεστό.
• Αναζήτηση απόψεων, ιδεών και προτάσεων. Η συμμετοχή στις αποφάσεις αυξάνει τη δέσμευση για συμμετοχή στην υλοποίησή τους. Η ύπαρξη κοινών στόχων και η κοινή επιδίωξή τους συνδέει τους ανθρώπους.
• Απάντηση σε όλες τις εισηγήσεις/αιτήματα/σχόλια, ακόμα και όταν δεν μπορούν να υλοποιηθούν. Η αγνόηση τους μειώνει την προσπάθεια για συνεργασία και την επακόλουθη ανάπτυξη σχέσεων.
• Επιβεβαίωση ότι οι άλλοι κατανοούν ακριβώς αυτό που ειπώθηκε ή ανακοινώθηκε. Πολλές φορές η παρεξήγηση των αναφερθέντων μειώνει το επίπεδο των σχέσεων.
• Σαφής και κατανοητές οδηγίες. Εάν χρειάζεται ζητήστε να σας περιγράψουν αυτό που σχεδιάζεται να γίνει. Η αβεβαιότητα δημιουργεί αρνητική διάθεση προς τα άτομα.
• Προσφορά θετικής ενίσχυση για τη συνεργατική συμπεριφορά. Δεν είναι δεδομένη, απαιτεί την ενεργό προσπάθεια των ανθρώπων.

Διεκδικητική επικοινωνία.

Η έκφραση απόψεων και συναισθημάτων είναι σημαντική για μια υγιή και αποτελεσματική αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που δεν εκφράζουν συναισθήματα δεν δημιουργούν εύκολα σχέσεις με άλλους ανθρώπους καθώς αντιμετωπίζονται από τους άλλους με καχυποψία. Η έκφραση απόψεων είναι εξίσου σημαντική καθώς η έκφραση απόψεων ξεδιπλώνει ένα κομμάτι του χαρακτήρα.

Από την άλλη, οι αντιπαραγωγικοί τρόποι (παθητικός ή επιθετικός) έκφρασης απόψεων και συναισθημάτων ενδεχόμενα να αποκαλύπτει αδυναμίες και ανασφάλειες του ατόμου και δημιουργεί αντιπάθειες. Για την αποτελεσματική και ασφαλή επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους επιβάλλεται η επικοινωνία να είναι διεκδικητική. Ο διεκδικητικός τρόπος έκφρασης απόψεων και συναισθημάτων και γενικότερα η διεκδικητική συμπεριφορά επιτρέπει:

• Την ανάληψη δράσεων για την προστασία των συμφερόντων του ατόμου.
• Την υπεράσπιση του εαυτού χωρίς τη δημιουργία συναισθημάτων άγχους.
• Την έκφραση ειλικρινών συναισθημάτων.
• Την προάσπιση των δικαιωμάτων του ατόμου χωρίς την άρνηση ή παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων ανθρώπων.

Η διεκδικητική επικοινωνία διαφέρει από την παθητική ή την επιθετική επικοινωνία στα ακόλουθα: (1) εκφράζεται ενεργά από το ίδιο το άτομο, (2) είναι ειλικρινής,  (3) είναι άμεση,  (4) ενισχύει το άτομο (5) βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό και, (6) είναι δημιουργική.

Η διεκδικητική επικοινωνία αφορά τόσο το ίδιο το περιεχόμενο του μηνύματος (προσοχή στο τι λέγεται) όσο και τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται (προσοχή στον τρόπο που λέγεται).

Επίδειξη δεξιοτήτων καλής ακρόασης  και παραγωγικών ερωτήσεων

Οι καλές δεξιότητες ακρόασης κατά την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ατόμων στέλνουν το μήνυμα ότι ο ομιλητής γίνεται κατανοητός και ότι ο ακροατής δείχνει ενδιαφέρον στο τι λέγεται. Οι ειλικρινείς παραγωγικές ερωτήσεις του τύπου «…και πως νιώθεις τώρα για την κατάσταση», βοηθούν στην επιβεβαίωση των συναισθημάτων των ατόμων. Αρκετές φορές, οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιον απλά να τους ακούσει.

Παραγωγική ανταπόκριση σε συναισθηματικές καταστάσεις

Η παραγωγική ανταπόκριση σε συναισθηματικές καταστάσεις, τις οποίες βιώνουν άλλα άτομα, απαιτεί τόσο την επίδειξη της ικανότητας για ενσυναίσθηση (της ικανότητας για βίωμα των συναισθημάτων των άλλων) όσο την επίδειξη ότι αυτό που λέγεται γίνεται κατανοητό, όχι απλά ότι ακούγεται. Η δεξιότητα επικοινωνίας η οποία αποκαλείται ενεργός ακρόαση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την επίτευξη των πιο πάνω.

Η ενεργός ακρόαση περιλαμβάνει την παράφραση των λεγομένων με δικά σας λόγια και αποτελεί έλεγχο για το εάν κατανοήσατε ορθά τα λεγόμενα του/της άλλου/άλλης. Πιο συγκεκριμένα, η ενεργός ακρόαση απαιτεί την ανταπόκριση από μέρους σας ώστε, τα συναισθήματα που φαίνεται να παρουσιάζονται στους άλλους να ονομάζονται και οι λόγοι για τους οποίους παρουσιάζονται να αναφέρονται.

Η ενεργός ακρόαση δεν σημαίνει κατ’ανάγκη ότι θα συμφωνήσετε με το άλλο άτομο. Απλά επιδεικνύει ότι σας ενδιαφέρει να ακούσετε και να κατανοήσετε την πλευρά του άλλου ατόμου.

Μερικά παραδείγματα μιας τέτοιας ανταπόκρισης μπορεί να είναι:

«Φαίνεται να σε ενοχλεί το γεγονός ότι αργοπόρησα»

«Από ότι καταλαβαίνω σου προκαλεί θυμό όταν ανακαλύπτεις πολλά λάθη στα χαρτιά που σου δίνουν οι συνεργάτες σου»

«Πιστεύω ότι κάτι στη δουλειά σε έχει αναστατώσει σήμερα»

«Ακούγεσαι να ανησυχείς πάρα πολύ για το παιδί σου»

«Νιώθω ότι σε προβληματίζει και σε ταλαιπωρεί πολύ το πρόβλημα που παρουσιάστηκε στη δουλειά σου»

Σύνοψη

Οι καλές και παραγωγικές διαπροσωπικές σχέσεις βοηθούν στην οικοδόμηση καλύτερων σχέσεων στο σπίτι, τον χώρο εργασίας  και τις κοινωνικές σχέσεις.

Η ικανότητα για παραγωγικές διαπροσωπικές σχέσεις στο σπίτι και την οικογένεια περιλαμβάνει μια σειρά από δεξιότητες στις οποίες ένα άτομο μπορεί να εκπαιδευτεί και να εξασκήσει.

Οι δεξιότητες για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης των άλλων ανθρώπων κατά την επαφή μας μαζί τους, η ανάπτυξη και επίδειξη της ενσυναίσθησης για τους άλλους ανθρώπους,  η ενθάρρυνση για συνεργασία, η διεκδικητική επικοινωνία, η επίδειξη δεξιοτήτων καλής ακρόασης  και διατύπωσης παραγωγικών ερωτήσεων  και η παραγωγική ανταπόκριση σε συναισθηματικές καταστάσεις, δεν είναι έμφυτες στους ανθρώπους. Μερικοί άνθρωποι είναι καλύτεροι στο να ανακαλύπτουν νωρίς και να χρησιμοποιούν τις δεξιότητες αυτές από μόνοι τους, άλλοι μπορούν να ωφεληθούν από την εκμάθηση και την εξάσκηση σ’ αυτές μόνοι τους ή με βοήθεια. Όλοι όμως μπορούν να τις αναπτύξουν.

Στο γραφείο μας μπορούμε να σας βοηθήσουμε με την εκπαίδευση και καλλιέργεια των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την οικοδόμηση διαπροσωπικών σχέσεων.