Η επίδραση των γονιών στην σχολική επιτυχία των παιδιών

Η σχολική επιτυχία των παιδιών μας θεωρείται σημαντική από την πλειοψηφία των γονιών. Συχνά, η έγνοια μας είναι τόσο μεγάλη που φτάνει στα όρια του στρες και για μας τους ίδιους. Η επίδραση που μπορούν να έχουν οι γονείς στην σχολική επιτυχία των παιδιών τους είναι σημαντική, όμως για να είναι αποτελεσματική, θα πρέπει να είναι έμμεση. Οι γονείς δεν συμμετέχουν στο μάθημα και δεν μπορούν να οδηγήσουν τα παιδιά τους στην επιτυχία κάνοντας τα μαθήματά τους. Ταυτόχρονα, το στρες των γονιών για την επιτυχία των παιδιών τους αρκετές φορές οδηγεί σε συγκρούσεις, καθως οι γονείς προσπαθούν να πιέσουν τα παιδιά τους να επιτύχουν. Η υπερβολική πίεση δεν έχει σχεδόν ποτέ αποτέλεσμα. Μπορεί συνάμα να παράξει αγχώδη και δυστυχισμένα παιδιά

Από την άλλη, η επιδίωξη για το μεγάλωμα ευτυχισμένων παιδιών δεν μπορεί ποτέ να είναι άλλοθι για την παράδοση των παιδιών στην επανάπαυση της αποτυχίας.

Η σχολική επιτυχία είναι, και θα πρέπει να είναι ως αξία επιθυμητή με την έννοια του ότι πάντοτε θα πρέπει να επιδιώκεται βελτίωση στις επιδόσεις και επιτυχίες των παιδιών. Η σχολική επιτυχία οδηγεί στην πρόοδο και ανάπτυξη των παιδιών και στην βελτίωση της ποιότητας ζωής τους, τόσο ως παιδιά, όσο και μελλοντικά ως ενήλικες. Θα πρέπει όμως να επιδιώκεται με κατάλληλες, μη απειλητικές ή πιεστικές για το παιδί, προσπάθειες.

Υπάρχουν συγκεκριμένες προσπάθειες,  τις οποίες μπορούν οι γονείς να καταβάλουν, ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά τους να επιτύχουν στην εκπαίδευσή τους. Οι προσπάθειες αυτές δεν βασίζονται στην πίεση, τις συγκρούσεις και τον ανταγωνισμό της ευτυχίας του παιδιού.

Οι προσπάθειες αυτές στοχεύουν:

• Στην οικοδόμηση της αυτοεκτίμησης του παιδιού τους

• Στην γνώση του παιδιού τους

• Στην παροχή βοήθειας στο παιδί για τον καθορισμό στόχων

• Στην βοήθεια για την μετατροπή των απογοητεύσεων σε ευκαιρίες μάθησης

• Στην αναγωγή του διαβάσματος σε σημαντική αξία μέσα στην οικογένεια

• Στην διάθεση χρόνου για προσοχή και έλεγχο της εκπαιδευτικής εργασίας του παιδιού

• Στην θετική ενίσχυση των προσπαθειών του παιδιού

Οικοδομείστε την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας

Τα παιδιά που έχουν την αίσθηση ότι τα καταφέρνουν σε αυτό που κάνουν έχουν γενικά περισσότερες επιτυχίες, τόσο στο σχολείο όσο και στην ζωή. Για τον λόγο αυτό οι γονείς πρέπει να μεταφέρουν το μήνυμα «αξίζεις και μπορείς». Πέραν από τον λεκτικό τρόπο, δηλαδή απλά να το πείτε, υπάρχουν πολλοί άλλοι ίσως και πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να μεταφέρετε το ίδιο μήνυμα:

• Αφιερώστε χρόνο στο παιδί σας. Εάν οι απαιτήσεις της δουλειάς και της ζωής σας απαιτούν μεγάλα χρονικά διαστήματα απουσίας σας τα παιδιά το νιώθουν. Δυστυχώς, τα παιδιά τείνουν να ερμηνεύουν ότι οι γονείς δεν τους αφιερώνουν χρόνο γιατί δεν είναι σημαντικά γι’αυτούς.
• Κρατήστε επαφή με το βλέμμα σας και σταματήστε ό,τι άλλο κάνετε όταν μιλάτε με τα παιδιά σας. Αυτό μεταδίδει το μήνυμα ότι θεωρείτε αυτό που σας λέει σημαντικό και κατά συνέπεια το ίδιο το παιδί νιώθει σημαντικό.
• Εξηγείστε τις αποφάσεις σας. Αυτό μεταδίδει το μήνυμα ότι το παιδί σας είναι αρκετά σημαντικό για να το βοηθήσετε να καταλάβει. Μεταφέρει επίσης το μήνυμα ότι κατανοείτε την ανάγκη του γι’αυτό που μπορεί να σας ζήτησε και ό,τι θα προσπαθήσετε να την ικανοποιήσετε με άλλο τρόπο, εάν μπορείτε.
• Όταν το παιδί σάς μιλά για κάτι που συνέβηκε στο σχολείο, ρωτήστε το για το πώς νιώθει γι’αυτό. Αφιερώστε χρόνο ώστε να ακούσετε την απάντηση.
• Όταν κάνετε ερωτήσεις στο παιδί σας για ένα γεγονός ή κάτι που το απασχολεί, ζητείστε και λεπτομέρειες. Πείτε, για παράδειγμα,  «για πες μου περισσότερα πράγματα πώς ήταν το καινούριο παιχνίδι που παίξατε στο σχολείο», αντί για μόνο «τι παίξατε». Η αναζήτηση λεπτομερειών κάνουν το παιδί να νιώθει ότι οι δραστηριότητες της μέρας του άξιζαν τόσο για σας όσο και για εκείνο.
• Μην διακόπτετε το παιδί σας όταν σας μιλά και ειδικά όταν απαντά σε ερώτησή σας.
• Όταν σας μιλά, να δείχνετε ότι θεωρείτε ό,τι σας λέει σοβαρό και να απαντάτε ανάλογα.
• Να προσφέρετε ιδιωτικό τόπο και χρόνο στο παιδί σας όταν τα χρειάζεται να εκφραστεί. Τα παιδιά, για παράδειγμα,  μπορεί να χρειαστούν χώρο και λίγο χρόνο να κλάψουν κάποτε χωρίς τις δικές σας φωνές ή παρατηρήσεις.
• Να προσφέρετε συγκεκριμένη ανατροφοδότηση. Αντί για ένα γενικό μπράβο, μπορείτε να πείτε «μου άρεσε ο ευγενικός τρόπος που μου ζήτησες….». Αντί μιας γενικής παρατήρησης του τύπου «δεν κάνεις τις δουλειές σου» μπορείτε να πείτε «εξακολουθώ να αναμένω ότι θα κάνεις ….».
• Στην περίπτωση που υπάρχει πρόβλημα, εστιάστε στο πρόβλημα και όχι στο παιδί. Έτσι αντί να πείτε «ποτέ δεν τελειώνεις την κατ’ οίκον εργασία σου», πείτε «…υπάρχουν ακόμα 2  εργασίες που θα πρέπει να κάνεις». Έτσι δεν μεταδίδετε το μήνυμα ότι θεωρείτε το παιδί προβληματικό αλλά το μήνυμα ότι υπάρχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις στις οποίες μπορεί και θα πρέπει να ανταποκριθεί.
• Δώστε μια αγκαλιά στο παιδί σας, τουλάχιστον κάθε δεύτερη μέρα. Δείχνετε ότι το αποδέχεστε όπως είναι και νιώθει καλύτερα για τον εαυτό της/του.
• Επαινέστε το σε άλλους, στην οικογένεια ή σε φίλους με τρόπο που να μπορεί να «κρυφακούσει».
• Καληνυχτίστε το παιδί σας πριν κοιμηθεί. Ακόμα και τους/τις εφήβους σας. Μεταφέρετε το μήνυμα ότι τους/τις σκέφτεστε.
• Χαμογελάστε στο παιδί σας όταν αυτό ξυπνά, μπαίνει στο σπίτι, στο δωμάτιο κ.λ.π.
• Ζητείστε από το παιδί σας να σας περιγράψει το βιβλίο που διαβάζει, την ταινία που είδε, την μέρα του στο σχολείο κ.λ.π.

Γνωρίστε το παιδί σας

Κάθε παιδί έχει τα δικά του ξεχωριστά ταλέντα, προσωπικότητα, ενδιαφέροντα, ικανότητες, και μαθησιακό στυλ. Κάποια παιδιά βρίσκουν τα σχολικά μαθήματα εύκολα, άλλα δυσκολεύονται περισσότερο. Προσπαθήστε να καταλάβετε ποιες πτυχές της σχολικής ζωής το προβληματίζουν και συνεργαστείτε με την/τον εκπαιδευτικό του/της για να τις βελτιώσετε.

Βοηθείστε το παιδί σας να καθορίσει στόχους

Οι στόχοι βοηθούν το παιδί να εστιάσει σε συγκεκριμένους τομείς τους οποίους θα εργαστεί για να βελτιώσει. Οι στόχοι θα πρέπει να είναι λίγοι και ρεαλιστικοί. Μην αναμένετε ότι το παιδί θα βελτιωθεί σε όλα ταυτόχρονα. Οι στόχοι μπορεί να είναι ημερήσιοι, εβδομαδιαίοι ή και μηνιαίοι. Μπορούν να καλύπτουν ένα εύρος από την ζωή του παιδιού. Έτσι για παράδειγμα μπορούν να αφορούν στους βαθμούς αλλά και σε δεξιότητες, κατ’ οίκον εργασία, φυσικές δραστηριότητες κ.λ.π. Κάνετε έλεγχο και προσφέρετε θετική ανατροφοδότηση κατά την πρόοδο στην επίτευξη των στόχων.

Βοηθείστε το να μετατρέψει τις απογοητεύσεις σε ευκαιρίες

Στο σχολείο, όπως και στη ζωή, θα υπάρξουν και αποτυχίες οι οποίες θα φέρουν απογοήτευση. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε μαζί με το παιδί και το σχολείο, τι οδήγησε στην κάθε απογοήτευση ή αποτυχία. Χρησιμοποιείστε κάθε απογοήτευση και αποτυχία για να διδάξετε στο παιδί σας ότι κανένας δεν είναι τέλειος/α και ότι η απογοήτευση και οι αποτυχίες είναι μέρος της ζωής. Διδάξετε τους ότι είναι εντάξει να κάνουν και λάθη και ότι το κάθε λάθος δεν είναι και το τέλος του δρόμου αλλά μια ευκαιρία βελτίωσης. Ρωτήστε το και δώστε του την ευκαιρία να σκεφτεί και να αξιολογήσει για το τι και πότε πήγε λάθος το οποίο οδήγησε στην απογοήτευση/αποτυχία. Μιλήστε μαζί του/της και καθορίστε στόχους για βελτίωση βάση της αξιολόγησης του/της ώστε το λάθος να μην επαναληφθεί.

Δώστε αξία στο διάβασμα μέσα στην οικογένεια

Το διάβασμα είναι σημαντικός παράγοντας σχολικής επιτυχίας. Γι’αυτό, θα πρέπει να δώσετε αξία σε αυτό μέσα στην ίδια την οικογένεια και να βοηθήσετε ώστε το παιδί σας να αναπτύξει δεξιότητες διαβάσματος. Αυτό περιλαμβάνει και δικές σας ενέργειες που θα μεταδίδουν το μήνημα ότι το διάβασμα είναι σημαντικό.

• Αφιερώστε χρόνο κάθε μέρα ώστε να διαβάζετε κάτι και εσείς και να σας βλέπει.
• Πηγαίνετέ το στην δανειστική βιβλιοθήκη και ενθαρρύνετέ το να δανειστεί βιβλία.
• Αφήστε το να διαβάσει κάτι στο κρεβάτι του.
• Εάν είναι μικρό βρείτε χρόνο και διαβάστε του εσείς βιβλία καθημερινά.
• Χαρίστε του βιβλία για δώρο.
• Πηγαίνετε τακτικά επισκέψεις σε βιβλιοπωλείο και αγοράστε ένα βιβλίο, έστω μικρό και φθηνό, κάθε φορά.
• Να έχετε στο σπίτι μια βιβλιοθήκη με βιβλία.

Δώστε προσοχή και ελέγξτε τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες του παιδιού

• Ζητάτε και μαθαίνετε τι κάνει το παιδί σας στο σχολείο ή/και τις άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητές του.
• Δείξετε ενδιαφέρον και ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας μιλά για τα μαθήματά του.
• Ρωτήστε τα ίδιο πρώτα για το εάν νιώθει ότι προχωρά και προοδεύει στα μαθήματά του.
• Ζητείστε από το παιδί σας να αξιολογήσει το ίδιο για το τι είδους βαθμούς ή ανατροφοδότηση αναμένει από το σχολείο για την προσπάθειά του.
• Εάν διαισθανθείτε ότι εξελίσσονται προβλήματα, προσπαθήστε μαζί του να βρείτε τα σημεία στα οποία υπάρχουν δυσκολίες και ρωτήστε τα παιδί για το πώς μπορείτε να βοηθήσετε.

Προσφέρετε θετική ενίσχυση

Τα παιδιά έχουν κίνητρο να συνεχίσουν την προσπάθεια όταν τα επαινούν για τις προσπάθειές τους και για την πραγμάτωση τους. Ο έπαινος έχει ιδιαίτερη αξία για τα παιδιά όταν προέρχεται από τους γονείς τους. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να νιώθουν ότι εντυπωσιάζουν και ικανοποιούν τις προσδοκίες των γονιών τους.

Μην ξεχνάτε να δείχνετε εμπράκτως το μπράβο σας με μια αγκαλιά, ένα χάδι ή/και μια μικρή ανταμοιβή «..μπράβο, πάμε να το γιορτάσουμε όλοι με ένα παγωτό». Πείτε τους συχνά ότι είστε περήφανοι γι’αυτά.

Είναι σημαντικό να έχετε και τα ακόλουθα υπόψη:

• Να είστε συγκεκριμένοι στον έπαινο. Επισημάνετε ακριβώς αυτό που το παιδί σας κατόρθωσε και γιατί το θεωρείτε σημαντικό. Αντί για παράδειγμα να πείτε «Μπράβο, κάνεις πάντα πολύ καλή δουλειά», μπορείτε να πείτε «Μπράβο, έχεις τελειώσει με την εργασία σου νωρίς και έχεις κατορθώσει να ακολουθήσεις σωστά όλες τις οδηγίες». Με τον τρόπο αυτό το παιδί σας ξέρει ακριβώς τι έχει κάνει σωστά, ποια ήταν η προσδοκία, γιατί επαινείται και είναι πολύ πιθανόν να επαναλάβει αυτά για τα οποία επαινείται στο μέλλον.
• Επαινέστε έγκαιρα. Μην αναμένετε να περάσουν μέρες ή εβδομάδες από την πραγμάτωση της κάθε επιτυχίας.  Όσο πιο σύντομη είναι η χρονική σχέση της επιτυχίας-επαίνου τόσο πιο σημαντική είναι η θετική ενίσχυση για το άτομο.
• Επαινέστε δημόσια.  Εάν το παιδί σας έχει φέρει μια βελτίωση σε κάποιο μάθημα που είχε δυσκολίες, βάλτε τον έπαινο με ένα σημείωμα και ένα μαγνήτη πάνω στο ψυγείο.
• Αναζητείστε βελτιώσεις άξιες για έπαινο αλλά με προσοχή. Μην επαινείτε τα πάντα γιατί ο έπαινος χάνει το νόημά του αλλά προσπαθήστε να μην παραβλέπετε βελτιώσεις άξιες επαίνου.
• Κάνετε κάτι το ξεχωριστό για το παιδί όταν φέρει μια επιτυχία ή κάνει βελτίωση. Αγοράστε ή φτιάξτε του ένα γλυκό, πάρτε το για μια βόλτα, αγοράστε του ένα παγωτό.
• Μην ξεχνάτε να δώσετε και έναν έμπρακτο έπαινο στους εκπαιδευτικούς του/της όταν νιώθετε ότι έχουν συνεργαστεί και έχουν βοηθήσει το παιδί. Ένα μικρό ευχαριστώ δίνει ένα μεγάλο κίνητρο για να συνεχίσουν την βοήθεια στο παιδί σας.
• Κάνετε το ίδιο για τον εαυτό σας και για τους συναδέλφους σας όταν έχετε επιτυχίες στην δουλειά!