Γιορτινή μελαγχολία

Οι μέρες των γιορτών θεωρούνται ως μέρες χαράς και εορτασμών για τους περισσότερους ανθρώπους.

Για αρκετούς συνανθρώπους μας όμως, οι μέρες αυτές βιώνονται ως μέρες άγχους, μελαγχολίας ή/και  δυστυχίας.

Η πίεση για την αγορά δώρων, τα έξοδα, οι οικογενειακές συνάξεις, η εξυπηρέτηση φιλοξενουμένων μοιάζουν να είναι τεράστια.

Συχνά το στρες αυτό οδηγεί σε υπερβολική κατανάλωση φαγητού, δυσκολίες στον ύπνο, θλίψη, καταστολή και σωματικά συμπτώματα.

Έτσι, οι γιορτινές μέρες αντί να είναι μέρες ηρεμίας, χαράς και ξεκούρασης γίνονται πηγή άγχους, θλίψης, έντασης και κούρασης.

Η ψυχοσωματική αυτή αντίδραση είναι γνωστή ως η μελαγχολία των γιορτών.

 

Πηγή φωτογραφίας: FreeImages.com/vla-29098

Αιτίες της γιορτινής μελαγχολίας

Υπάρχουν διαφορετικές αιτίες που μπορεί να οδηγούν στην μελαγχολία των γιορτών. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

Οικονομική πίεση

Μη ρεαλιστικές ανταποδοτικές προσδοκίες

Οι θλιβερές επέτειοι

Οι δυσάρεστες αναμνήσεις

Μοναξιά

Εποχική κατάθλιψη

Αναλυτικά:

• Οικονομική πίεση η οποία οφείλεται σε υπέρμετρη προσπάθεια ευχαρίστησης συγγενών και φίλων. Η γενική καταναλωτική ατμόσφαιρα των γιορτών, εδραίωση των σύγχρονων καταναλωτικών παραδόσεων, ο μιμητισμός αλλά και αρκετές φορές οι απαιτήσεις ανώριμων μελών της οικογένειας οδηγούν αρκετούς ανθρώπους να νιώθουν υποχρεωμένοι να αγοράσουν φανταχτερά δώρα ή να πληρώσουν ακριβά γεύματα και ρεβεγιόν. Συχνά στις περιπτώσεις αυτές οι άνθρωποι υπερβαίνουν τις οικονομικές τους δυνατότητες με τα έξοδά τους ή νιώθουν ανεπαρκείς εάν δεν μπορούν οικονομικά να προσφέρουν αυτά που νομίζουν ότι πρέπει να προσφέρουν. Η οικονομική αυτή υπερβολή, είναι σε πλήρη γνώση τους ως τέτοια, αλλά φαντάζει ως «υποχρεωτική» και δημιουργεί έντονα συναισθήματα πίεσης και άγχους.
• Μη ρεαλιστικές ανταποδοτικές προσδοκίες. Αρκετοί άνθρωποι αγοράζουν και δίνουν φανταχτερά δώρα με την προσδοκία ότι αυτό θα βελτιώσει τις φιλικές, οικογενειακές συζυγικές ή/και ρομαντικές σχέσεις. Όταν το δώρο δεν φέρνει την προσδοκώμενη βελτίωση ακολουθεί η απογοήτευση.
• Θλιβερές επέτειοι. Για κάποιους ανθρώπους οι μέρες των γιορτών σηματοδοτούν επετείους παρελθοντικών τραυματικών γεγονότων της ζωής τους. Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένας χωρισμός, ένα ατύχημα ή κάποιο άλλο γεγονός που συνέβηκε κατά τις μέρες των προηγούμενων γιορτών μπορεί να δημιουργούν συναισθήματα θλίψης και στρες τα οποία εντείνονται καθώς πλησιάζουν οι επετειακές μέρες.
• Δυσάρεστες αναμνήσεις. Σε οικογένειες με δυσλειτουργικές σχέσεις (π.χ. συγκρούσεις) ή τρεχόντων ή/και παρελθοντικών προβλημάτων (π.χ. αλκοολισμού/κατάχρησης ουσιών) οι μέρες των γιορτών μοιάζουν μέρες σύγχυσης και χάους. Ακόμα και εάν τα προβλήματα έχουν ξεπεραστεί, η ανάμνηση της αναστάτωσης και των απογοητεύσεων που βιώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια εξακολουθεί να έχει διαρκή επίδραση στα συναισθήματα που βιώνονται και στον παρόντα χρόνο.
• Μοναξιά. Οι γιορτές μπορεί να φαντάζουν θλιβερές και επώδυνες για τους ανθρώπους που δεν έχουν μαζί τους αγαπημένα τους πρόσωπα για γεωγραφικούς ή άλλους λόγους.
• Εποχική κατάθλιψη. Η εποχική κατάθλιψη είναι μιας σοβαρής μορφής διαταραχή η οποία επηρεάζει αρκετούς ανθρώπους κατά την αλλαγή των εποχών. Η εποχική κατάθλιψη που παρουσιάζεται τον χειμώνα οφείλεται συνήθως στο μειωμένο ηλιακό φως λόγω μειωμένης ηλιοφάνειας και μικρότερης διάρκειας της ημέρας.

Αντιμετώπιση της μελαγχολίας των γιορτών

Η μελαγχολία των γιορτών είναι συνήθως μια προσωρινή κατάσταση που διαρκεί όσο και η διάρκεια των γιορτών. Όμως όλοι έχουν δικαίωμα σε μια τουλάχιστον συναισθηματικά ομαλή εορταστική περίοδο και τα ακόλουθα ίσως να βοηθήσουν:

• Ρεαλισμός. Η περίοδος των γιορτών δεν θα λύσει κανένα υφιστάμενο πρόβλημα ως δια μαγείας. Η καταπίεση στο να νιώσουμε χαρά ενώ δεν είμαστε χαρούμενοι και η προσδοκία ότι οι γιορτές θα αντικαταστήσουν τα προβλήματα με χαρά δεν είναι ρεαλιστική. Εάν υπάρχουν συναισθήματα θλίψης ή μοναξιάς υπάρχουν για κάποιο λόγο και η καταπίεσή τους και η προσδοκία ότι οι γιορτές θα τα εξαφανίσουν ίσως τα επιδεινώσει.
• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ δημιουργεί ένα πρόσκαιρο συναίσθημα ευφορίας όμως στην πραγματικότητα είναι κατασταλτικό. Όταν η επίδρασή του περάσει τα πράγματα είναι συνήθως χειρότερα.
• Αποδοχή συναισθημάτων. Εάν περνάτε πένθος ή ένα άλλο τραυματικό γεγονός μην προσπαθήσετε να πιεστείτε να γίνετε χαρούμενος/χαρούμενη λόγω των γιορτών. Δεν υπάρχουν πρέπει στην βίωση συναισθημάτων. Αποδεχτείτε το και ενημερώστε γι’ αυτό συγγενείς και φίλους.
• Προϋπολογισμός. Ορίστε τον προϋπολογισμό των εξόδων σας κατά τις γιορτές, σύμφωνα με τις δυνατότητές σας και τηρήστε τον. Βρείτε δραστηριότητες οι οποίες είναι δωρεάν όπως συναυλίες, βόλτες σε στολισμένα μέρη ή άλλες δωρεάν παραστάσεις. Βρείτε τέτοιος τρόπους ώστε να δείξετε στην οικογένεια σας ότι νοιάζεστε  χωρίς να ξοδέψετε χρήματα που δεν έχετε ή να νιώσετε ενοχές.
• Επικοινωνήστε με ειλικρίνεια. Εκφράστε παραγωγικά, ανοικτά και με ειλικρίνεια τα συναισθήματά σας στους γύρω σας. Εάν παραστεί ανάγκη να χειριστείτε κάποιο πρόβλημα ξεκινήστε τις προτάσεις σας με την φράση: «Νιώθω ….».
• Δημιουργείστε καινούριες παραδόσεις και αναμνήσεις. Εάν υποφέρετε από δυσάρεστες αναμνήσεις ή θλιβερές επετείους, ξεκινήστε μια καινούρια παράδοση η οποία θα φέρει μελλοντικές ευχάριστες αναμνήσεις των γιορτών. Προσκαλέστε φίλους για πρωινό, μεσημεριανό ή δείπνο ή κάντε μια γιορτινή βόλτα. Οργανώστε ένα νέο οικογενειακό ή φιλικό παιχνίδι. Προσφερθείτε να συμμετάσχετε σε εθελοντικές οργανώσεις ή δραστηριότητες.
• Νοιαστείτε και φροντίστε τον εαυτό σας. Βρείτε χρόνο να χαλαρώσετε και να περιποιηθείτε τον εαυτό σας. Περάστε ένα βράδυ με ένα καλό βιβλίο ή επιλέξτε ένα ευχάριστο για σας τηλεοπτικό πρόγραμμα.
• Οργανώστε τον χρόνο σας. Εάν γνωρίζετε ότι οι γιορτές θα είναι συναισθηματικά δύσκολες για εσάς ή την οικογένειά σας, οργανώστε τον χρόνο σας και γεμίστε το πρόγραμμά σας με δραστηριότητες. Ο υπερβολικός ελεύθερος χρόνος μόνοι σας ίσως να απαγάγει τις σκέψεις σας και να σας οδηγήσει στην μελαγχολία.
• Προσφέρετε εθελοντική εργασία. Η συμμετοχή σε εθελοντικές δραστηριότητες είναι ένας πολύ καλός τρόπος να γνωρίσετε κόσμο, να βρείτε φίλους εάν δεν έχετε και, να δείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι λιγότερο τυχεροί από εσάς. Βρείτε εθελοντικές οργανώσεις που σίγουρα θα χρειάζονται βοήθεια τις μέρες αυτές, επικοινωνήστε μαζί τους και προσφερθείτε. Με τον τρόπο αυτό υλοποιείτε και το πραγματικό πνεύμα των γιορτών: της προσφοράς.
• Θεσπίστε όρια και προτεραιότητες. Κάνετε μια λίστα με αναγκαία πράγματα που πρέπει να γίνουν και ελέγξτε την εάν είναι ρεαλιστική.  Μην φορτώσετε τις γιορτινές μέρες με τις εκκρεμότητες όλου του προηγούμενου χρόνου.
• Ασκηθείτε και βγείτε στον ήλιο. Προσπαθήστε να είστε στον ήλιο τουλάχιστον για 20 λεπτά της ημέρας. Προσπαθήστε επίσης να έχετε κάποιας μορφής σωματική άσκηση τουλάχιστον δύο μέρες της εβδομάδας. Με τον τρόπο ο οργανισμός σας παράγει τις απαραίτητες ορμόνες για αναπτέρωση του πνεύματος σας και μπορείτε να αντιμετωπίσετε κάποιες χημικές ανισορροπίες που ίσως να είναι η αιτία της μελαγχολίας σας.

Μελαγχολία μετά τις γιορτές

Για κάποιους ανθρώπους η μελαγχολία των γιορτών ίσως να συνεχίζει και μετά τις γιορτές. Η αιτία για τη συνέχεια της μελαγχολίας μπορεί να είναι κατάλοιπα συναισθημάτων και απογοητεύσεων γεγονότων των γιορτών ή/και σωματικής εξουθένωσης λόγω των γιορτών. Για κάποιους ο νέος χρόνος μπορεί να φέρει απολογισμό των αποτυχιών του προηγούμενου και να προκαλείται στρες.

Σοβαρότερα προβλήματα

Για κάποια άτομα, η μελαγχολία των γιορτών ίσως να είναι η ένταση συμπτωμάτων κλινικής κατάθλιψης η οποία προϋπήρχε και συνεχίζεται. Η κατάθλιψη είναι ένα πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα το οποίο χρειάζεται επαγγελματική αντιμετώπιση από μια/έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Εάν εσείς ή κάποιος άλλος φίλος/φίλη ή μέλος της οικογένειας παρουσιάζει συμπτώματα όπως αλλαγές στην όρεξη, στον ύπνο, αδιαφορία για καθημερινές δραστηριότητες, δυσκολία συγκέντρωσης, ένα γενικότερο συναίσθημα έλλειψης σκοπού, βοήθειας και ελπίδας, εκφράζει συναισθήματα αναξιότητας ή αυτοκτονικού ιδεασμού ζητείστε άμεσα βοήθεια.

Η μελαγχολία των γιορτών δημιουργεί άβολα συναισθήματα. Με λίγες προβλέψεις, προγραμματισμό και τις κατάλληλες σκέψεις και πράξεις, οι γιορτινές μέρες μπορεί να είναι ευχάριστες για όλους.